โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ อันตราย แต่สามารถป้องกันและรักษาได้

โรคหลอดเลือดหัวใจตีบคืออะไร

โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ (Coronary artery disease : CAD) คือ โรคที่หลอดเลือดแดงเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจมีเส้นผ่านศูนย์กลางที่ลดลงจากการกดเบียดเข้า เนื่องมาจากมีการสะสมของคอเลสเตอรอลที่ไม่ดีและเม็ดเลือดขาวในชั้นใต้เยื่อบุหลอดเลือด เมื่อดำเนินโรคไปนานจะเกิดหินปูนสะสมภายในผนังหลอดเลือดเพิ่ม จึงขวางการเดินทางของเลือดที่จะไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ ทำให้ออกซิเจนที่ถูกลำเลียงโดยเซลล์เม็ดเลือดแดงมีไม่เพียงพอต่อความต้องการของกล้ามเนื้อหัวใจ

เส้นเลือดหัวใจตีบเกิดจากสาเหตุใด

สาเหตุของโรคหลอดเลือดหัวใจตีบส่วนใหญ่เกิดจากการอักเสบและการเสื่อมสภาพ โดยมีปัจจัยที่ควบคุมได้ เช่น โรคเบาหวาน ความดัน ไขมัน การสูบบุหรี่ และปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้ เช่น เพศ อายุ พันธุกรรมในครอบครัว เป็นตัวเร่งให้เกิดโรค

เมื่อโรคมีการดำเนินไปมากขึ้นจนเส้นเลือดตีบเยอะ ผู้ป่วยจะมีอาการแน่นหน้าอก หรือเหนื่อยง่าย โดยที่อาการมักเป็นขณะออกแรงทำกิจกรรมที่ใช้พลังงาน เช่น การออกกำลังกาย เมื่อเส้นเลือดตีบมากหรือมีการตัน จะเกิดภาวะหัวใจบีบตัวอ่อนแรง เกิดกลุ่มอาการหัวใจล้มเหลวมีน้ำท่วมปอด (heart failure) ซึ่งทำให้อายุขัยสั้นกว่าคนที่ไม่เป็นโรค

นอกจากนั้นยังเสี่ยงต่อการเกิดหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน (heart attack or acute coronary syndrome) ซึ่งจะมีอาการแน่นหน้าอกรุนแรง น้ำท่วมปอด ภาวะช็อคจากการบีบเลือดไม่ดี (cardiogenic shock/pump failure) หัวใจเต้นผิดจังหวะร้ายแรง เสียชีวิตเฉียบพลันได้

โรคหลอดเลือดหัวใจตีบมีปัจจัยเสี่ยงจากอะไร

โรคเบาหวานมีความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจมากถึง 2 เท่า เพราะผนังหลอดเลือดที่หนาขึ้น อาจมีผลต่อการปิดกั้นการไหลเวียนของโลหิต
โรคคอเลสเตอรอลสูง
โรคความดันโลหิตสูง
สูบบุหรี่ เพราะมีสารที่จะทำอันตรายต่อหลอดเลือด จึงเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเส้นเลือดตีบเป็นอย่างมาก
โรคที่มีการอักเสบในร่างกายมาก เช่น โรครูมาตอยด์ กลุ่มโรคข้อสันหลังอักเสบ โรคสะเก็ดเงิน โรค SLE
อายุมาก
เพศชายมีความเสี่ยงมากกว่าเพศหญิง
หญิงวัยหมดประจำเดือน
กลุ่มอาการอ้วนลงพุง
พันธุกรรม
สารเสพติด เช่น amphetamine cocaine

อาการโรคหลอดเลือดหัวใจตีบเป็นอย่างไร

เจ็บแน่นหน้าอก ตำแหน่งมักรายงานว่าเป็นตรงกลางเหมือนถูกของหนักทับ อาจร้าวไปที่กรามหรือต้นแขนด้านในข้างใดก็ได้ มักเป็นขณะออกแรงทำกิจกรรม หากอาการนี้เกิดขณะอยู่เฉยๆ และมีความรุนแรงมาก หมายความว่าเกิด heart attack คนไข้ต้องรีบไปห้องฉุกเฉินของโรงพยาบาลที่ใกล้ที่สุด หรือโทร. 1669 ให้รถฉุกเฉินมารับตัว ถ้าหากมีอาการเจ็บหน้าอก จี๊ดๆ มักไม่ได้เกิดจากโรคกล้ามเนื้อหัวใจ
เหนื่อยง่ายขณะออกแรงเป็นอาการที่ควบคู่กับอาการแน่นหน้าอก โดยคนไข้อาจมีอาการร่วมกันหรืออย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้ ไม่มีสูตรสำเร็จ เพราะหัวใจของคนเรามีไม่เท่ากัน หัวใจที่ถูกกระทำทั้งตำแหน่ง และระยะเวลานั้นต่างกัน จึงปรับตัวได้ต่างกัน (ischemic preconditioning) อาการจึงมีความหลากหลาย
กลุ่มอาการหัวใจล้มเหลวเฉียบพลันและเรื้อรัง ซึ่งพบได้ในโรคเส้นเลือดหัวใจตีบเกิดได้ทั้งที่หัวใจบีบตัวดีและไม่ดี
หมดสติหรือหัวใจหยุดเต้น เป็นผลจากไฟฟ้าหัวใจผิดปกติจากการขาดเลือดของกล้ามเนื้อหัวใจ ในรายที่เป็นรุนแรงอาจทำให้ถึงขั้นเสียชีวิตเฉียบพลันได้ หากผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาทันเวลา

จะรู้ได้อย่างไรว่าเส้นเลือดหัวใจตีบ

เมื่อมีปัจจัยเสี่ยงและมีอาการดังกล่าว โดยปกติเส้นเลือดหัวใจตีบมักจะถูกตรวจพบเมื่อมีอาการ เพราะขั้นตอนการตรวจและแปลผลมีความซับซ้อน ต้องใช้ทรัพยากรในการตรวจและความชำนาญมาก อีกทั้งค่าใช้จ่ายในการตรวจพบโรคค่อนข้างสูง
มีรายงานผู้ป่วยบางรายที่เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบรุนแรงแต่ไม่มีอาการและยังสามารถออกกำลังกายหนักได้เหมือนคนปกติเช่นกัน จึงไม่ควรที่จะละเลยการตรวจสุขภาพประจำปี

ป้องกันหลอดเลือดหัวใจตีบได้อย่างไร

โรคเส้นเลือดหัวใจตีบถือเป็นโรคปลายทางจากปัจจัยเสี่ยงดังกล่าว แต่ทำให้เกิดการเสียชีวิตเป็นอันดับ 1 และทำให้อายุขัยของผู้ป่วยน้อยลง ปัจจุบันมีการป้องกันโรคทางการแพทย์ที่ดีมากขึ้นและค้นพบยาที่มีประโยชน์คือกลุ่มยา statin ที่ช่วยให้ลดอุบัติการณ์เกิดโรคเส้นเลือดร้ายแรง ทำให้อายุขัยยาวนานขึ้น โดยยาจะเห็นประโยชน์ชัดเจนมากในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง ในกลุ่มที่ความเสี่ยงต่ำ ยาไม่ได้แสดงประโยชน์ให้เห็นแบบมีนัยสำคัญทางสถิติ ขณะนี้จึงเป็นเพียงทางเลือกเดียวที่มีประโยชน์อย่างชัดเจนโดยต้องปฏิบัติตัวให้สุขภาพดีควบคู่ไปด้วย ได้แก่

ควบคุมโรคประจำตัวให้ดีตามคำแนะนำของแพทย์
ควบคุมอาหารและพลังงานที่ได้รับในแต่ละวัน ลดหวาน มัน เค็ม เพื่อควบคุมโรคอ้วนลงพุงและโรคประจำตัว เบาหวาน ความดันโลหิตสูง
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
คุมอาหารรสหวานจัด และแป้ง ให้รับประทานไม่เกินร้อยละ 45 ของพลังงานที่บริโภคทั้งหมดในแต่ละวัน
ลดปริมาณไขมันไม่อิ่มตัวประเภททรานส์ (trans-fatty acid) ให้มีปริมาณน้อยกว่าร้อยละ 1 ของพลังงานที่บริโภคทั้งหมดในแต่ละวัน
ควบคุมการรับประทานไขมันอิ่มตัวให้ไม่เกินร้อยละ 10 ของพลังงานที่บริโภคทั้งหมดในแต่ละวัน
ควบคุมอาหารคอเลสเตอรอลไม่เกิน 300 มิลลิกรัม (ไข่ไก่ 1 ฟองโดยประมาณ)
ควบคุมสุรา ไม่ให้รับประทาน alcohol เกิน 20 กรัมในผู้ชาย และ 10 กรัมในผู้หญิง
ลดอาการเครียด และนอนพักผ่อนให้เพียงพอ
ออกกำลังกายเป็นประจำ
ห้ามสูบบุหรี่ในผู้ป่วยที่ทราบว่าเป็นโรคแล้ว
ตรวจสุขภาพอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง หรือถี่ตามที่แพทย์แนะนำ

ผู้ป่วยโรคหัวใจตีบควรดูแลตัวเองอย่างไร

งดสูบบุหรี่
งดดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
ลดน้ำหนัก และควบคุมคอเลสเตอรอล
ควบคุมความเครียด
หลีกเลี่ยงอาหารสำเร็จรูป
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
รับประทานอาหารประเภทไขมันต่ำและกากใยสูง
ลดและจำกัดปริมาณเกลือไม่เกิน 6 กรัมหรือประมาณ 1 ช้อนชาต่อวัน เพื่อลดอัตราการเกิดความดันโลหิตสูง

รักษาโรคหลอดเลือดหัวใจตีบที่ไหนดี

ศูนย์หัวใจและหลอดเลือด iCATH มีเครื่องมือชนิดพิเศษต่างๆ ที่ช่วยในการรักษาเส้นเลือดหัวใจตีบเพื่อเปิดหลอดเลือด เช่น ROTABLATOR™ (Rotational atherectomy) เป็นตัวกรอหัวเพชรทำหน้าที่เป็นสว่าน ใช้ในการทะลวงเปิดหลอดเลือดอุดตันเรื้อรังจากหินปูนที่แข็งมากได้ มีลวดตัวนำชนิดพิเศษที่สามารถผ่านจุดตีบตันได้ง่ายขึ้น

นอกจากนี้ยังมีเทคนิคพิเศษจากอาจารย์แพทย์ผู้เชี่ยวชาญมากในเรื่องการเปิดหลอดเลือดตีบตัน ซึ่งเพิ่มความสำเร็จในการเปิดหลอดเลือดเมื่อเทียบกับวิธีมาตรฐาน โดยศูนย์ปฏิบัติการสวนหัวใจโรงพยาบาลเทพธารินทร์เป็นศูนย์ที่มีความเชี่ยวชาญด้านการเปิดหลอดเลือดชนิดตีบตันผ่านสายสวนโดยไม่ต้องผ่าตัด ภายใต้การกำกับดูแลโดย ศาสตราธิคุณนายแพทย์วสันต์ อุทัยเฉลิม ผู้อำนวยการศูนย์หัวใจและหลอดเลือด iCATH center

ติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม ได้ที่
ศูนย์หัวใจและหลอดเลือด iCATH อาคาร A ชั้น 2
โทร. 095-241-4242 , 02-348-7000 ต่อ 2200, 2210, 2211

ดูข้อมูลศูนย์หัวใจ นัดหมายแพทย์