ทำความรู้จักกับ พฤติกรรมการกินอาหารที่ผิดปกติ เราเข้าข่ายพฤติกรรมเหล่านี้หรือยัง?

 

เป็นเรื่องดีที่ในปัจจุบัน เราหันมาใส่ใจเรื่องการกินอาหารมากขึ้น ทั้งการกินอาหารคลีน การทำ IF (Intermittent Fasting) การกินคีโต (Ketogenic Diet) หรืออื่นๆ จนบางท่านอาจใส่ใจมากเกินไป จนกลายเป็นความกังวลต่อการกินอาหาร กังวลต่อรูปร่างและน้ำหนักตัวจนทำให้เกิดพฤติกรรมการกินที่ผิดปกติ เรามาสังเกตกันดูดีกว่าค่ะว่า พฤติกรรมการกินของเราตอนนี้ เข้าข่ายว่าเป็น....“พฤติกรรมการกินที่ผิดปกติ"แล้วหรือยัง?

Eating disorder คือ พฤติกรรมการกินอาหารที่ผิดปกติ มีความสัมพันธ์กับสภาวะจิตใจ ผู้ป่วยจะมีความกังวลกับอาหารที่กิน กังวลต่อน้ำหนักตัว กังวลต่อรูปร่าง หรืออื่นๆ ส่งผลให้คนไข้มีน้ำหนักตัวที่มากหรือน้อยกว่าปกติ นอกจากนี้ ยังส่งผลให้เกิดโรคอื่นๆตามมาหลายโรค เช่น โรคขาดสารอาหาร โรคที่เกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร โรคที่เกี่ยวข้องกับออร์โมน โรคกระดูกพรุน โรคหัวใจและหลอดเลือด ฯลฯ ซึ่งหากมีความรุนแรงมากและไม่ได้รับการรักษาอาจทำให้เสียชีวิตได้ 

พฤติกรรมการกินที่ผิดปกติ แบ่งออกเป็นหลายชนิด ชนิดที่สำคัญและพบได้บ่อย มีดังนี้
1. Anorexia Nervosa (โรคคลั่งผอม) ผู้ป่วยจะจำกัดการกินอาหาร จำกัดพลังงาน เลือกชนิดอาหารอย่างเข้มงวด ปฏิเสธว่าไม่หิว ทั้งๆ ที่หิวอยู่ มีความกังวลว่าน้ำหนักจะขึ้นทั้งๆ ที่ตนเองอาจอยู่ในเกณฑ์น้ำหนักตัวต่ำกว่าปกติ
2. Bulimia Nervosa (โรคล้วงคอ) ผู้ป่วยมีอาการ “อยากกินแต่ไม่อยากอ้วน” กินอาหารในปริมาณที่มากกว่าปกติ ไม่สามารถควบคุมได้ จากนั้นใช้วิธีต่างๆ เพื่อจัดการกับอาหารกินที่มากไป เช่น ล้วงคอเพื่อให้อาเจียนออกมา การกินยาระบาย หรือการไปออกกำลังกายอย่างหนัก 
3. Binge Eating Disorder (โรคกินไม่หยุด) ผู้ป่วยกินอาหารในปริมาณมากอย่างรวดเร็ว ควบคุมไม่ได้ หรือกินจนรู้สึกแน่น จึงหยุด จากนั้นมีความรู้สึกผิดที่กินเข้าไปเยอะ เครียด บางรายกินแล้วอาจล้วงคอให้อาเจียนออกมา สัมพันธ์กับโรคล้วงคอ 
4. Avoidant Restrictive Food Intake Disorder (โรคเลือกกินอาหาร) อาการคล้ายโรคคลั่งผอม ผู้ป่วยเลือกกินอาหารบางชนิดและจำกัดอาหาร แต่ไม่ได้กังวลเรื่องรูปร่างหรือน้ำหนักตัว ถ้าเกิดขึ้นในเด็กจะทำให้การเจริญเติบโตและพัฒนาการผิดปกติ ในผู้ใหญ่ทำให้น้ำหนักลด หรือเกิดภาวะขาดสารอาหาร
5. Orthorexia (โรคคลั่งกินคลีน) ผู้ป่วยจะมีความกังวลเกี่ยวกับอาหาร จะคำนึงถึงและเลือกกินเฉพาะอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ มีการอ่านฉลากโภชนาการ เช็คส่วนประกอบของอาหารทุกครั้งก่อนเลือกกิน ใช้เวลานานในการนึกถึงอาหารที่ต้องมีประโยชน์ในมื้อถัดไป ผู้ป่วยจะรู้สึกเครียดถ้ามื้อใดไม่ได้กินอาหารที่ดีต่อสุขภาพ บางรายงดการกินอาหารบางอย่างไปเลย เพราะคิดว่าเป็นอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ เช่น น้ำตาล คาร์โบไฮเดรต ไขมัน เนื้อสัตว์ 

พฤติกรรมการกินผิดปกติเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศ ทุกวัย ซึ่งมีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย หากท่านใดสังเกตว่าตนเองมีอาการเข้าข่ายพฤติกรรมการกินผิดปกติเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยที่เหมาะสม หากวินิจฉัยแล้วมีความผิดปกติจริงจะช่วยให้ท่านได้รับการรักษาที่รวดเร็ว ป้องกันการเกิดโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ที่จะตามมาได้ค่ะ 

โดย ชฎาพร หนองขุ่นสาร 
นักกำหนดอาหารวิชาชีพ (RD, CDE) 
ศูนย์โภชนาการและการกำหนดอาหาร รพ.วิมุต-เทพธารินทร์

แหล่งข้อมูล
The National Eating Disorders Association (NEDA). “Information by Eating Disorder” [Online]. Available from: https://www.nationaleatingdisorders.org/information-eating-disorder